I. Vài nét về sự hình thành “Trường phái âm nhạc cổ điển Vienna”

F.Handel ( 1685 – 1759)





J.S.Bach ( 1685 – 1750 )

“Trường phái âm nhạc cổ điển Vienna” hình thành nửa sau thế kỷ XVIII. Khi ấy, nước Áo là một nước quân chủ chuyên chế bao gồm nhiều vùng đất đai rộng lớn. Thủ đô Vienna – nơi hội tụ của nhiều người đến làm ăn sinh sống, có các quốc tịch khác nhau như: Áo , Tiệp, Hungary, Đan Mạch và Slaver… Thành phố mở rộng, thị dân đông đúc, sự khát khao được thưởng thức âm nhạc đã trở thành một nhu cầu, thôi thúc những hoạt động âm nhạc từ khắp nơi đổ về. Những điệu serenade, valse có nguồn gốc từ dân ca dân vũ được phổ biến rộng rãi trong quần chúng, nơi phòng trà quán chợ. Những vở nhạc kịch được công diễn lần đầu của Kanda, Lotti, Bonontorini… thu hút đông đảo người đến nhà hát. Những bản nhạc thính phòng do các nghệ sĩ điêu luyện biểu diễn trong các lâu đài, dinh thự. Những bản thánh ca mang âm hưởng thế tục, dân dã. Tất cả dấy lên không khí sinh hoạt âm nhạc sôi động với nhiều đề tài phong phú, nội dung và hình thức mới mẻ khiến cho thành phố Vienna trở thành một trung tâm âm nhạc của châu Âu, nơi sinh thành của một trường phái âm nhạc nổi tiếng.

Người mở đầu “Trường phái âm nhạc cổ điển Vienna” là nhạc sĩ Đức C.W.Gluck (1714 – 1787). Những vở nhạc kịch cải cách của ông đã góp phần giải quyết cơn khủng hoảng nhạc kịch từ đầu thế kỷ. Nhạc sĩ  Áo J.Haydn ( 1732 – 1802 ), nhà sáng lập trường phái này, “cha đẻ” của thể loại giao hưởng và tứ tấu. Nhạc sĩ “thần đồng” Áo W.A.Mozart ( 1756 – 1791 ), tác giả của hầu hết các thể loại âm nhạc: nhạc kịch, giao hưởng, nhạc thính phòng, hợp xướng, ca khúc… người đã để lại biết bao giai thoại kỳ bí về thiên hướng âm nhạc từ lúc tuổi thơ. Đặc biệt là L.V.Beethoven – nhạc sĩ vĩ đại người Đức (1770 – 1827 ) - nhà văn hoá tư tưởng lớn của thời đại Cách mạng tư sản, người đã kiến tạo chủ đề “Đấu tranh – Anh hùng – Chiến thắng” xuyên suốt toàn bộ ác phẩm chính của đời mình. Những bản giao hưởng, sonate của ông có nghệ thuật cao siêu, giàu kịchtính, tính triết lý,góp phần động viên quần chúng nhân dân đứng lên đấu tranh chống cường quyền, chống định mệnh, giải phóng tư tưởng, giải phóng con người đi đến một chân trời sán lạn.

L.V.Beethoven (1770 – 1827 )




Phòng làm việc của Beethoven

II. Nội dung tư tưởng của tác phẩm.

Sống vào thời kỳ giai cấp phong kiến suy tàn, giai cấp tư sản đang phát triển, các nhạc sĩ trường phái cổ điển Vienna đã soạn ra những tác phẩm phản ánh không khí sinh hoạt của nhân dân  Áo lúc đương thời. Phần đông họ phải nương nhờ trong vòng tay của các nhà bảo trợ nghệ thuật để có những điều kiện sáng tác và biểu diễn thuận lợi. Gluck đến với bá tước Lopkovich, bá tước Melzi, Haydn phục vụ cho gia đình hầu tước Esterházy đến lúc 59 tuổi. Cả gia đình Mozart sống lệ thuộc vào giáo chủ Salzburg và ngay cả Beethoven cũng có một quãng đời bên công tước Linovsky. Nhưng khát vọng tự do và tình yêu âm nhạc đã chắp cánh cho họ bay tới đỉnh cao của nghệ thuật. Trừ một số ít những bản nhạc bi thương phản ánh tâm trạng của một nhạc sĩ hầu cận, nghèo, không được tự do sáng tác, bị xã hội bạc đãi như các bản giao hưởng giọng thứ của Haydn, khúc cầu hồn của Mozart, bản messa trang trọng của Beethoven, còn phần lớn là những bản nhạc vui lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của lý trí. Trong nhạc kịch của Mozart toát lên tinh thần phê phán những thói hư tật xấu, sự hợm hĩnh đểu cáng của bọn quý tộc, đề cao tình yêu chung thuỷ, ca ngợi chân lý chính nghĩa. Trong những bản giao hưởng và sonate piano của Beethoven, ta nghe thấy tiếng thét lẫn sự phẫn nộ hào cùng tiếng gọi người người lớp lớp vượt lên khỏi định mệnh, qua khỏi cường quyền, đó là những hồi chuông thức tỉnh triệu người vùng lên tranh đấu cho một tương lai tốt đẹp hơn. Chính vì tính hiện thực nóng bỏng của các tác phẩm ấy, cho đến nay và ngày mai nó vẫn có một sức sống vĩnh cửu.

III. Thành tựu và đặc điểm âm nhạc